Buharide Rivayet edilen bir Hadisi Şerifte Peygamber Efendimiz mealen şöyle buyuruyor: ** Çocukla beraber AKİKA vardır. Artık siz ondan yana Allah için bir kan akıtın da kendisinden eza ve cefayı giderin..(Buhari) **
AKİKA: Sözlükte, kesmek anlamına gelir. Terim olarak AKİKA: Dogan çocugun yedinci günü olunca Allah (cc) için bir KOYUN kesmek anlamına gelir.
Akika Kurbanının Müstehap ya da SÜNNET oldugunu açıklayan Hadisler çoktur. Ve istifade edilecek düzeydedirler. Yani SAHİH rivayetlere dayanmaktadırlar.
Hz. Peygamber (sav) : ** Sehavet (cömertlik) çagrısına uyup Cimriligi ret, Hristiyanların vaftizine mukabil bir fiilin, HANİFLER nezdinde de bulunması istihbab(iyi, güzel) , hacc sırasında yapılan traş ve kurban menasikine – muamelesine teşebbühle Milleti İbrahime (benzeme) intisabına (mensubiyet) ilan gibi hikmetleri içermesi sebebiyle Müslümanlar içinde meşru kılarak ** Her çocuk Akikası ile rehinlenmiştir. Yedinci günü onun adına kurban kesilir, saçı traş edilir ve İSİM konulur.** demiştir…
Denildiki: Peygamber efendimiz (sav) bizzat kendisi; Torunları Hasan ve Hüseyin için birer koç’la AKİKA kurbanı kesmiş olmasına, Akika hakkında soranlara da ** Çocugu dogan istedigi takdirde kurban kessin** demiştir. Rivayetlerde Hz.FATIMA nın (R.Anha) çocukları Hasan ve Hüseyin , Zeynep ve Ümmü Gülsüm için Abdullah ibni Ömer ve Urvet ibni Zübeyir in (ra) erkek her bir çocukları için birer KOÇ kurban ettiklerini bildirmektedir.
İbnu Hacer (Rh.a) Muhtar olan yedinci gün olmakla beraber bülug yaşına kadar AKİKA yapabilecegini, yapılmadıgı takdirde bülug yaşıyla beraber sakıt olacagına (üzerinden düşecegine) kail olanlardan bahseder.
Yusuf Kerimoglu hocaefendi: AKİKA Kurbanı hususundaki araştırmasında şu bilgileri aktarıyor: * Bir kısım Ulema: dogan çocugun ilk kesilen SAÇINA Akika denir şeklinde meseleyi ele alırken, bazıları da * Çocuk için kesilen kurbana AKİKA ismi verilir* demişlerdir.
Yaygın olan kanaate göre ‘’ Çocugu ilk defa traş etmeye AKK ve çocugun ilk saçına da *AKİKA * denilir. İslami ıstılahta’’ Çocugun dogumdan yedi gün sonra başındaki tüylerini traş edip, adını koyduktan sonra kesilen kurbana AKİKA kurbanı denilir.’’ Tarifi yaygındır… Hz.Aişe (R.anha) Validemiz: ‘’Rasulullah (sav) bize erkek çocuklar için iki, kız çocuklar içinde bir koyun *AKİKA* kesmemizi emretti ’’ Buyurmuştur.
AKİKA; nafile ‘’ TETAVVU’’ olan bir kurbandır. Rasulullah (sav) bizzat kesmiş ve kesmeleri için Mü’minleri teşvik etmiştir. Nitekim bir başka Hadisi şerifte: ** Erkek çocugu için AKİKA kurban kesilmelidir. Onun için kan akıtarak gelecek belaları defedin.** buyurulmuştur. AKİKA Kurbanı; Çocugun dogumunun yedinci gününde kesilmelidir. Eger bu mümkün olmazsa 14. gününde veya 21.gününde kesilmelidir.
İbrahim Canan diyorki: AKİKA yı emreden Hadisler, umumiyetle çocugun başının traş edilmesini ve saçının agırlıgınca Altın veya Gümüş tasadduk-sadaka edilmesini emretmektedir. Rivayetler Hz. Peygamberin (sav) torunları Hz.Hasan ve Hz. Hüseyin le bizzat ilgilenip onlar için AKİKA kurbanı kestigini, Kızı FATIMAYA da: ** Başlarını traş edip agırlıgınca tasaddukta bulunmasını ** emrettigini;
Hz. Fatımanın (R.anha) Hasan, Hüseyin, Zeynep ve Ümmü gülsüm (R.anhüm ecmain) her birinin saçlarını traş edip agırlıgınca Gümüş tasadduk ettigini , Hatta Hüseyin in saçının bir dirhem geldigini bildirmektedir. DEHLEVİ (Rh.a) Bu Tasadduku, çocugun CENİN halinden bebeklik haline geçmesi gibi son derece mühim bir nimete ŞÜKRAN borcunun ifadesi olarak degerlendirir.
Bilindigi gibi AKİKA kurbanı İslam Alimleri nezdinde, İLİM ve iCTİHAD ehlinin cumhuruna göre müstehab bir SÜNNETTİR. Aynı zamanda hem ERKEK, hemde KIZ çocugu için müstehab bir Sünnettir. Allah (cc) kime rızık ve nimet verdiyse, Erkek çocugu için iki, kız çocugu için bir koyun AKİKA kurbanı olarak keser.
Çünkü bu hususta Peygamber Efendimizin (sav) de tavsiyeleri söz konusudur. Kimin de maddi durumu VASAT – orta bir ölçüdeyse veya bundan daha aşagı bir seviye de bulunuyorsa, O takdirde erkek ve kız çocuklarından her biri için bir KOYUN kâfi gelir. Kişi AKİKA konusunu bu şekilde yerine getirirse, ecirden – sevaptan nasibini alır. SÜNNETİ yerine getirmiş, gerçekleştirmiş olur.
AKİKA nın ayrıca bir faydası da İnsanlar arasında sosyal anlamda sevgi, ülfet – dostluk ve yardımlaşma gibi faydalı ürünlerin ortaya çıkmasını saglama hadisesi düşünüldügü için ayrıca birliktelige, toplayıcılıga vesile oldugu içinde güzel bir davranış çeşidi oldugu ortaya çıkar.
Böylece fakire, yoksula, ihtiyaç sahiplerine ve Ailelerine yardım elini uzatma amacını taşıyan sosyal dayanışma ve yardımlaşma gibi destekleyici bir faktör olarak belirmiştir. AKİKA kurbanının etini pişirip sevdiklerini bir araya getirerek bir sofra kurmak isteyen kimsenin böyle yapmasında bir sakınca yoktur. Böylece Müslüman Cemaatı ARASINDA BİR DOSTLUK KAYNAŞMASI DA KURULMUŞ OLUR.
Aynı zamanda Tasadduk – sadaka ve bagış anlamı taşır. Fazla olarak ta AKİKA nın bir parçası EBE ye verilir. İslam birligini pekiştirmekten yana bir adım atılmış sayılır. Bu ve benzeri sebeplerle ÜMMET, tuglaları iyice birbirine baglanmış bir kale hâlini alıp varlıgını sürdürme imkanına erişir…
Denilmiştirki; Çocuk için kesilen AKİKA kurbanında dikkat edilmesi gereken hususlardan biri de, kesilen hayvanın hiç bir kemigini kırmamak lâzımdır. Bu şekilde kesme işini yerine getirirken de, Onun etinden pişirip yerken de böyledir. O halde her kemik oynak yerinden kesilmek suretiyle ayrılır.
Bu hususta Cafer bin Muhammedden rivayet edilen Hadis sözü edilen hükmü ifade etmektedir. Rivayet mealen şöyledir: ‘’ Resulullah (sav) Efendimiz, Kızı FATIMANIN Hasan ve Hüseyin için kestigi AKİKA hakkında şöyle buyurmuştur: ** Onun ön ayagından birini ebe’ye gönderin; geri kalanını yeyin, yedirin ve hiç bir kemigini kırmayın… **
AKİKA kurbanının dogan çocugun ismini anarak kurban edilmesi müstehaptır. Bundan maksat, Akikanın kimden yana kesildigini belirlemek ve âmeli niyetle birleştirmektir. Peygamber Efendimiz mealen buyurdular ki: ** Akikayı, dogan çocugun ismi üzerine niyet ederek kesin. Bismillahi Allahuekber, Allahım falan çocugun bu AKİKASI senin içindir ve senin rızana yöneliktir. ** deyin… Bununla beraber Kurbanı kesen kimse AKİKA ya niyet eder de çocugun ismini anmazsa, yine de kâfi gelir. Ve amaç gerçekleşir. AKİKA NIN bir takım yeterli yarar ve hikmetleri vardır:
A.) Hayat belirtisi kendini gösterip gözlerini dünyaya açan çocugu Allaha yaklaştıran bir KURBANDIR.
B.) Çocugu musibet ve afetlere karşı koruma fidyesi anlamında bir SADAKADIR. Nasıl ki, Allah (cc) İsmaile (AS) karşı büyük bir kurbanlık göndermişti.
C.) Çocugun Ana – Babasına şefaatçi olması için onu rehinlikten kurtarma vasıtasıdır.
D.) İslam Şeriatını yerine getirmekten dolayı duyulan sevinç ve ferahlıgın bir tezahürü- göstergesidir. Aynı zamanda Mü’min bir hayatın başladıgını kutlamaya yönelik, Kıyamet günü Peygamber Efendimizin (sav) ÜMMETİNİN çokluguyla iftihar edecegine katkıda bulunmanın belirtisidir.
E.) Toplum bireyleri arasında sevgi ve dostluk baglarını saglamlaştırmanın yollarından biridir AKİKA KURBANI. Müslümanların Cemaat halinde çocugun dogumunu kutlar mahiyette sofra başına toplanmasıyla bu sevgi ve dostluk daha geniş anlamda gerçekleşir.
F.) Sosyal dayanışma ve yardımlaşmayı yepyeni bir yardım şekliyle tazelemek, ÜMMET içerisinde sosyal adaletin ilkelerini hem pekiştirir, hem gerçekleştirir; Toplumun dış yapısında fakirlik, yoksulluk ve muhtaçlıgı kısmen olsun siler…
İşte Akikanın bu gibi bir çok faydaları ve yararları vardır. Bu münasebetle AKİKA sofrasından başka İslam Dininin özel vakitlerde YEMEK, SOFRA ve DÜGÜN-DERNEK çeşitleri (Evlad Terbiyesi) adlı eserde şöyle sıralanmaktadır:
İşte İSLAM DİNİNDE SOFRA ÇEŞİTLERİ:
1.) EL KIRA: Misafirler için hazırlanan yemek.
2.) ET TUHFE: Ziyaretçilere hazırlanan yemek.
3.) EL HARS: Dogum münasebetiyle hazırlanan yemek.
4.) EL Ma’debe: Davetliler için hazırlanan yemek.
5.) EL AKİKA: Çocugun dogumunun yedinci gününde hazırlanan yemek.
6.) EL VELİME: DÜGÜN münasebetiyle hazırlanan yemek.
7.) EL ĞADİRE: Sünnet dügünü münasebetiyle hazırlanan yemek.
8.) EL VADİME: Kadınlar arasında yapılan toplantı münasebetiyle hazırlanan yemek.
9.) EN NAKİ’A : Yolculıktan dönüldügünde bu münasebetle hazırlanan yemek.
10.) EL VEKİRE: Bir binanın inşaatı bitince bu münasebetle hazırlanan yemek.(İslamda Aile egitimi.A.N.ULVAN.C.1.sayfa.117.)
Allah (cc) Akikanızı kabul eylesin. Allah İslam Ümmetini ZİYADE eylesin.
Allah’ım. Bizi katındaki hayırdan ayırma. Dünyanın eğri büğrü yollarında bize doğru kulluk yapmayı nasip eyle. Bizi dünyada emrettiğin şekilde istikâmetten; âhirette rızândan, rahmetinden ve rüyetinden mahrum bırakma. Yanlışlıklarımızı, hatâlarımızı, Kusurlarımızı ve unuttuklarımızı yüzümüze vurma. Kalbimize iyi niyet ver. Niyetimizin sâfiyetini makbul say. Bizi kulluğuna kabul buyur. Her türlü İbadetlerimizi kabul eyle. Sen her şeye kadirsin Allahım… Amin…
Sermed Kadir 24.11.1996