GIYBET… Manâ itibariyle *GIYBET*; Bir kimsenin ARKASDINDAN DUYDUĞU takdirde hoşlanmayacağı sözler söylemek, kusurlarından söz etmek anlamına gelen ahlâkla ilgili bir terîmdir. Türkçede KOĞUCULUK, GIYABINDA KONUŞMA, ÇEKİŞTİRME gibi kelime veya deyimlerle de ifade edilen GIYBET, İslâm ahlakında *SÖZ’LÜ KÖTÜLÜKLER* denilen fenalıkların başında yer alır. Gıybet, kişide bulunan sıfatlarla onu zikretmendir. Eğer bunlar onda bulunmazsa o zaman bu *İFTİRA* olur. Sahihi Muslim’in bizlere ulaştırdığına göre, Ebu Hureyre’nin rivayet ettiği hadisi şerifte Peygamberimiz (sav) gıybeti şöyle tarif buyurmuştur. ** Gıybet, kardeşinin, HOŞUNA GİTMEYECEK şekilde anılmasıdır. „Söylediğim şeyin kardeşimde olduğunu görmüşsem ne olacak?“ denilince Peygamber efendimiz (sav) buyurdu ki: „Eğer söylediğin şey kardeşinde varsa GIYBET etmiş oluyorsun, dediğin onda yoksa İFTİRA etmiş olursun.** Rabbim bizleri bu illetten muhafaza buyursun…Sallu…
2. GIYBET…Konu GIYBET olunca bazı hususları ifade etmek zaruridir şöyleki:ŞAHİT’LERİN, İlmi eser ortaya koyan YAZAR’LARIN, eksiklerini, HATA’LARINI açıklamak gıybet sınıfına girmez. Mahkemeleri ADALET’SİZLİKTEN ve insanları özellikle ilim araştırıcılarını SAPIK’LIKLARDAN KORUMAK ancak HAKİKAT’LERİ söylemekle mümkündür. YUVA KURMAK isteyenlerin karşıki şahıs hakkında yahut yanından EV ALMAK istenen kimsenin komşuluğu hakkında yahut birisi ile İŞ ORTAKLIĞI kurulmak istendiği taktirde veya birine bir EMANET VERİLMESİ gerektiğinde kendisinden bilgi istenen kişinin bu kimselerin iyi ve kötü taraflarını bilmediğinden dolayı zarara uğramasın diye soran kişiye doğru olan bilginin AÇIK AÇIK ANLATILMASI GIYBET sınıfına girmez. Bu ve bunun gibi ifadeler, Gıybet olarak vasıflandırılmaz. Peygamber Efendimiz (sav) bir hadisinde mealen şöyle buyurmaktadır: **Kıyamet günü Allah katında EN KÖTÜ MEVKİİ birinin çirkin sözlerinden korkup da onunla münasebeti terkedenlerin mevkii olacaktır…(Buhari) Rabbim bizleri her zaman doğruyu, gerçeği, HAKİKATİ ifade edelerden eylesin…Sallu…
3. GIYBET… İslam Alimleri gıybet’in zarar ve kötülüklerini ifade ettikten sonra şu izahı getirmişlerdir: *Gıybet, ancak şer’an doğru bir MAKSAT için gerektiği takdirde ve o gıybet olmadan o gereklilik ortadan kalkmadığı takdirde caizdir…* Daha sonra bu kaideye dayanarak gıybetin aşağıdaki şekillerini CAİZ kabul etmişlerdir:1. Zulme uğrayan kişinin bu zulmü ortadan kaldırabilecek güçte olduğuna inandığı kimseye zalim kimseyi ŞİKAYET etmesi. 2. Düzeltilip ISLAH edilmesi niyeti ile haksızlıkları ve kötülükleri giderebilecek yetkide olan kimselere bir kişi veya zümrenin kötülüklerinin anlatılması. 3. Fetva almak gayesi ile bir müftüye veya bir İslam alimine, bir kişinin YANLIŞ hareketlerini konu edinen bir olayın anlatılması. 4. Bir kişinin veya kişilerin şerlerinden SAKINILMASI için diğer insanlara bilgi verilmesi… Peygamber efendimiz (sav.) bir hadisinde mealen şöyle buyuruyor: ** En kötü zulüm, bir müslümanın HAYSİYETİ VE ŞEREFİNE haksız yere hücum etmektir.(Ebu Davud)** Rabbim bizleri dilini güzellikleri ifade etmede kullanan gönlünü sadece Kuran ve sünneti seniyye nuruna açan bahtiyar insanlarla bir ve beraber eylesin…Sallu…
4. GIYBET…İslam kaynaklarında insan haklarının en önemlilerinden olan ve genellikle IRZ VE NAMUS kavramıyla ifade edilen kişiliğin DOKUNULMAZLIĞI İLKESİNE büyük önem verilmiştir. Buna göre bir kimsenin GIYABINDA gerek onun şahsı ile ilgili MADDİ, BEDENİ, DÜNYEVİ VEYA MANEVİ, RUHİ, ÂHLAKİ, DİNİ kusurlardan söz edilmesi GIYBET’TİR. Bunların YAZI, İMÂ ve İŞARET’LE de anlatılması aynı cümledendir. Çünkü GIYBET, fertler ve aileler arasındaki bağları koparıp onları birbirine DÜŞMAN hâle getirir. Gıybetin yapılması gibi, DİNLENMESİ DE HARAM’DIR. İslam âlimleri gıybet edene MANİ olunması, bu mümkün olmazsa o meclisin TERK edilmesi, bu da mümkün değilse gıybet edene karşı HOŞNUTSUZLIĞUN belirtilmesi gerektiğini ifade etmişlerdir. Gıybetin sebepleri kin ve öfke, başkasını kötüleyerek kendi İTİBARINI yükseltme, KISKANÇLIK ve benzeri olarak sıralanmış ve gıybetten UZAK durmak için, öncelikle bu davranışların KONTROL altına alınması gerektiği belirtilmiştir. Rabbim bizleri Gıybet illetinden uzak duranlardan eylesin…Sallu…